Solicitan que o 75% dos fondos do Programa de Cooperación Transfronteiriza se invistan a menos de 50 km da raia e unha convocatoria específica para un proxecto centrado no río Miño

O territorio do Miño transfronteirizo abriu hoxe “unha guerra reivindicativa” para reclamar que os fondos do próximo Programa Operativo de Cooperación Transfronteiriza de España-Portugal (POCTEP) 2021-2027 da Unión Europea se destinen realmente e de maneira prioritaria ás zonas de fronteira. Consideran que o 75% dos fondos debe investirse no territorio a menos de 50 quilómetros da raia e debe crearse unha convocatoria específica para un proxecto centrado no Miño.

Como primeiro acto de forza desta ‘guerra’, a presidenta da Deputación Carmela Silva, o presidente da CIM Alto Minho Manuel Batista, e o director do AECT Rio Minho Rui Teixeira, acompañados de máis dunha vintena de alcaldesas, alcaldes e presidentes dos concellos e câmaras miñotos, asinaron hoxe unha Declaración Conxunta coa reclamación económica.            

O documento de hoxe sumase ás alegacións oficiais xa presentadas nos meses anteriores. Será remitido tanto á Unión Europea  como, de maneira específica, aos gobernos centrais de Madrid e Lisboa e á Xunta de Galicia, por ser as entidades que desenvolveron as bases do actual programa operativo, pendente aínda de aprobación final. As reivindicacións, anunciaron, non pararán na vía e institucional: nas vindeiras semanas vanse poñer en marcha unha campaña divulgativa e organizaranse máis actos reivindicativos públicos.      

Na reunión deixouse claro que a petición do territorio do Miño de solicitar os fondos POCTEP  ten un doble motivo. O primeiro, a lóxica e a coherencia , posto que os fondos europeos de Cooperación Transfronteiriza, como o seu nome indica, naceron no seu momento para compensar os territorios de fronteira por non poder interrelacionarse economicamente debido aos límites administrativos. Afirmouse que non ten sentido que, como acontece agora – e como defenden tanto os estados centrais como a Xunta incluso fronte ás recomendacións comunitarias-, se admitan como territorios beneficiarios zonas como Sevilla, Córdoba ou Valladolid, ou todo o territorio portugués salvo a área metropolitana de Lisboa, todos eles moi lonxe da fronteira.

O segundo motivo para reivindicar os fondos POCTEP para os territorios da ‘raia’ é a urxente necesidade de compensación polo peche de fronteiras durante a pandemia da COVID-19, que creou un duplo impacto económico negativo demostrado en diferentes estudos universitarios. “Se sempre tivo que ser así, os fondos para a fronteira, agora aínda máis”, dixeron.    

O director do AECT Rui Costa, xunto co vicedirector Uxío Benítez, explicou que a declaración conxunta de hoxe asinouse para defender os intereses das e dos 376.000 habitantes da rexión miñota e das 13.000 persoas traballadoras transfronteirizas da zona, pola que pasa máis do 50% do tráfico entre España e Portugal.

Insistiu en que o AECT ten unha ‘Estratexia 2030’ para implementar e subliñou que “hoxe estamos aquí porque non podemos deixar pasar a oportunidade do programa POCTEP dirixido ás rexións de fronteira”. Insistiu en que as rexións onde impactou o COVID 19, que sufriron doblemente, teñan prioridade no acceso para combater e minorizar o impacto negativo do peche da fronteira, e solicitou ademais que o AECT Rio Minho sexa un instrumento recoñecido prioritario na xestión dos fondos comunitarios.

“Estamos a defender o noso territorio. Unidos, a defender a nosa forza.  Estamos unidos na defensa dos intereses da nosa rexión. Non imos calar. Non entraremos nunha guerra bélica, pero si de reivindicación, demostración e sensibilización. Imos facer o noso traballo para sermos valorizados e considerados e que se cumpran os nosos dereitos nos fondos POCTEP”.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  

Pola súa banda, a presidenta da Deputación, Carmela Silva, deixou moi claro que “non estamos dispostas a asumir que os fondos POCTEP sexan investidos en territorios que non son transfronteirizos” trala sinatura dunha declaración na que “estamos a esixir a todas as administracións competentes -Unión Europea, gobernos de España e Portugal e Xunta de Galicia- que se comprometan con estes fondos”.

Con encontros como o de hoxe “imos a facer todos os esforzos que sexan necesarios para que as administración competentes nos escoiten e entendan que todo este territorio depende da chegada deses fondos” e recalcou que os concellos desta zona “teñen moitas potencialidades e posibilidades de futuro” para as que son precisas os fondos POCTEP. Carmela Silva tamén reclamou que “se nos escoite máis ao mundo local e, neste caso, á AECT Río Miño que naceu obxectivo de lograr ter unha estratexia para todo o este territorio transfronteirizo”. 

O presidente da CIM, Manuel Batista, indicou que o territorio do Miño “ten un enorme futuro e capacidade de crear riqueza e contribuír para o PIB de cada un dos países e construír un territorio capaz de renovarse e fixar nova xente e nova economía”. Lembrou que no Miño naceu o POCTEP e os fondos estruturais que hoxe todas as fronteiras de Europa utilizan como instrumento fundamental de cooperación.

“Ese instrumento é o que nós esiximos que teña unha atención moi especial para cos territorios de fronteira e o río Miño. Nesta esixencia seremos fortes. Facemos esta declaración conxunta e estamos xuntos aquí por esta xustiza absoluta que é que os diñeiros de cooperación veñan e se fixen aquí na fronteira. Non pedimos diñeiro por diñeiro. Estamos a pedir porque temos pensamento estratéxico. Sabemos perfectamente o que queremos e somos perfectamente capaces de deseñar os proxectos adecuados para que o diñeiro sexa ben utilizado no desenvolvemento dos nosos territorios”, apuntou Batista.

-

DECLARACIÓN CONXUNTA

DA COMUNIDADE INTERMUNICIPAL DO ALTO MINHO, DA DEPUTACIÓN DE PONTEVEDRA E DO AGRUPAMENTO EUROPEO DE COOPERACIÓN TERRITORIAL DO RIO MINHO (AECT RIO MINHO)

Sobre a consulta pública dos traballos para a preparación do Programa de Cooperación Transfronteiriza España-Portugal POCTEP2021-2027

CONSIDERANDOS:

1. A área territorial de intervención da “Estratexia Común de Desenvolvemento Transfronteirizo Portugal-España”, aprobada polos xefes dos Goberno de Portugal e España, no Cume Ibérico da Garda, en outubro de 2002, e o estipulado no Regulamento (EU) 2021/1059 do Parlamento Europeo e do Consello, de 24 de xuño, estabelece disposicións específicas relativas ao obxectivo de Cooperación Territorial Europea (Interreg), nomeadamente as NUT III de fronteira como territorios albo prioritarios do programa de cooperación transfronteiriza.

1. O proceso de elaboración da proposta do programa foi centralizado e vertical e as entidades representativas dos territorios fronteirizos non tiveron oportunidade de participar activamente no proceso, máis alá de responder enquisas dixitalmente, sen participación en foros ou encontros de debate.

1. O territorio fronteirizo Alto Minho-Pontevedra é un espazo de cooperación singular que inclúe a zona fronteiriza mais densamente poboada entre España e Portugal; en cinco dos seus puntos de cruce fronteirizo (dos 64 existentes entre España-Portugal), rexístranse máis do 50 % do total do fluxo de vehículos de pasaxeiros, con cerca de 13.000 traballadoras e traballadores transfronteirizos; ten en desenvolvemento un proceso de planificación-estratéxica (Estratexia Río Miño 2030) cunha ampla participación, contando con tres eurocidades e outras dinámicas informais de cooperación; e dispón do único río internacional con prácticas de xestión conxunta e clasificado a nivel europeo como espazo integrado na Rede Natura 2000, ademais dun vasto patrimonio cultural material e inmaterial común.

1. Os agrupamentos europeos de cooperación territorial, xunto cos seus asociados, son os mellores coñecedores e máis próximos das realidades socioeconómicas dos seus territorios, a pesar de que son recoñecidos expresamente na proposta do programa. En particular, desde 2018 o territorio do Alto Minho-Pontevedra dispón dun AECT consolidado e recoñecido institucionalmente con traballo conxunto e efectivo de natureza transfronteiriza.

1. A fronteira entre España e Portugal estivo pechada máis de medio ano durante a pandemia da COVID-19 por decisión dos gobernos centrais de ambos os países e sufriu un impacto dobre, no que a hostalaría, a restauración e o comercio foron os sectores máis afectados no territorio fronteirizo, cun prexuízo de facturación de cerca de 92 M €, con perdas extra dun 12 % e dun 19 %, respectivamente. A economía da rexión perdeu cerca de 180.000 horas efectivas de traballo nos desprazamentos transfronteirizos e víronse afectados máis de 25.000 traballadoras e traballadores transfronteirizas na Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal, máis de 10.000 son das NUT III Alto Minho, Pontevedra e Ourense.

Presentamos as seguintes REIVINDICACIÓNS:

1. Que sexan modificados os criterios subxacentes á definición da zona de intervención do programa POCTEP, considerando os territorios NUT III de fronteira como zonas prioritarias, admitíndose complementariamente outros proxectos doutras entidades sempre que teñan impacto nos territorios mencionados. Concretamente, reclámase que o 75 % dos fondos POCTEP se invistan nos territorios situados a menos de 50 quilómetros da fronteira.
2. Que no proceso de elaboración do programa se inclúan e teñan en conta dinámicas territoriais transfronteirizas de proximidade co obxectivo de permitir unha visión global da cooperación transfronteiriza entre España e Portugal como obxectivo de definir estratexias de desenvolvemento axustadas aos verdadeiros contextos e desafíos dos territorios afectados.
3. Que se xustifiquen os criterios de selección de áreas funcionais identificadas no obxectivo 6 do programa e que se recoñeza, ademais da Reserva Mundial da Biosfera Gerês-Xurés, o territorio do río Miño como área funcional.
4. Que se recoñezan expresamente os AECT como beneficiarios/destinatarios potenciais dos obxectivos de intervención, nomeadamente con capacidade de xestión de intervencións territoriais integradas.
5. Que se se lles dea prioridade na proposta de programa aos proxectos dos territorios transfronteirizos que sufriron un dobre impacto pola crise da COVID-19, en particular no nivel de desenvolvemento e cohesión económica, ao nivel, por exemplo, dunha convocatoria específica para un proxecto estruturante centrado no río Miño transfronteirizo.

Tui, 22 de febreiro 2022